شاهنشاهی اشکانی

شاهنشاهی اشکانی

۲۴۷پ.م-۲۲۴

۲۴۷پ.م-۲۲۴

شاهنشاهی اشکانی، که با نام امپراتوری پارت نیز شناخته می‌شود، یکی از قدرتمندترین امپراتوری‌های ایرانی بود که به مدت ۴۷۱ سال حکومت کرد. این امپراتوری توسط ارشک یکم از قبیله پَرنی تأسیس شد و توانست با شکست سلوکیان، حاکمیت ایرانی را احیا کند. اشکانیان با ترکیب سنت‌های ایرانی و یونانی، نظام حکومتی منحصر به فردی را پایه‌گذاری کردند که بر پایه نظام فئودالی و قدرت نظامی استوار بود. در اوج قدرت، با مساحت تقریبی ۲,۸۰۰,۰۰۰ کیلومتر مربع، از رود فرات تا مرزهای هند گسترش یافتند.

شاهنشاهی اشکانی، که با نام امپراتوری پارت نیز شناخته می‌شود، یکی از قدرتمندترین امپراتوری‌های ایرانی بود که به مدت ۴۷۱ سال حکومت کرد. این امپراتوری توسط ارشک یکم از قبیله پَرنی تأسیس شد و توانست با شکست سلوکیان، حاکمیت ایرانی را احیا کند. اشکانیان با ترکیب سنت‌های ایرانی و یونانی، نظام حکومتی منحصر به فردی را پایه‌گذاری کردند که بر پایه نظام فئودالی و قدرت نظامی استوار بود. در اوج قدرت، با مساحت تقریبی ۲,۸۰۰,۰۰۰ کیلومتر مربع، از رود فرات تا مرزهای هند گسترش یافتند.

شناسنامه

۲۴۷ پیش از میلاد تا ۲۲۴ میلادی

صد دروازه, هکاتوم‌پولیس, تیسفون
مزدیسنا
پارتی, یونانی کوینه, آرامی
ایران، بین‌النهرین، ارمنستان، بخش‌هایی از آسیای میانه، افغانستان و پاکستان امروزی

شناسنامه

۲۴۷ پیش از میلاد تا ۲۲۴ میلادی

صد دروازه, هکاتوم‌پولیس, تیسفون
مزدیسنا
پارتی, یونانی کوینه, آرامی
ایران، بین‌النهرین، ارمنستان، بخش‌هایی از آسیای میانه، افغانستان و پاکستان امروزی

حاکمان مهم

۲۴۷-۲۱۱ پیش از میلاد

۱۷۱-۱۳۸ پیش از میلاد

۱۳۸-۱۲۸ پیش از میلاد

۱۲۳-۸۸ پیش از میلاد

۸۰-۷۵ پیش از میلاد

۵۱-۷۸ میلادی

۲۱۳-۲۲۴ میلادی

حاکمان مهم

۲۴۷-۲۱۱ پیش از میلاد

۱۷۱-۱۳۸ پیش از میلاد

۱۳۸-۱۲۸ پیش از میلاد

۱۲۳-۸۸ پیش از میلاد

۸۰-۷۵ پیش از میلاد

۵۱-۷۸ میلادی

۲۱۳-۲۲۴ میلادی

رویدادها

۲۴۷ پیش از میلاد بنیان‌گذاری شاهنشاهی اشکانی توسط ارشک یکم.

۱۷۱ پیش از میلاد فتح ماد و پارس توسط مهرداد یکم.

۱۴۱ پیش از میلاد تصرف بابل و مزوپوتامیا.

۵۳ پیش از میلاد پیروزی در نبرد حران علیه رومیان.

۳۵-۳۳ پیش از میلاد شکست مارک آنتونی در جنگ با پارتیان.

۲۱۶-۲۱۷ آخرین پیروزی بزرگ بر روم در نبرد نصیبین.

۲۲۴ سقوط شاهنشاهی اشکانی به دست اردشیر بابکان.

رویدادها

۲۴۷ پیش از میلاد بنیان‌گذاری شاهنشاهی اشکانی توسط ارشک یکم.

۱۷۱ پیش از میلاد فتح ماد و پارس توسط مهرداد یکم.

۱۴۱ پیش از میلاد تصرف بابل و مزوپوتامیا.

۵۳ پیش از میلاد پیروزی در نبرد حران علیه رومیان.

۳۵-۳۳ پیش از میلاد شکست مارک آنتونی در جنگ با پارتیان.

۲۱۶-۲۱۷ آخرین پیروزی بزرگ بر روم در نبرد نصیبین.

۲۲۴ سقوط شاهنشاهی اشکانی به دست اردشیر بابکان.

دستاوردها

تاسیس نظام حکومتی فئودالی ایجاد ساختار حکومتی متشکل از شاه شاهان و شاهان محلی.

برقراری نظام اقتصادی پیشرفته ضرب سکه، کنترل جاده ابریشم و توسعه تجارت بین‌المللی.

ایجاد ارتش قدرتمند تشکیل سواره‌نظام سنگین‌اسلحه و تاکتیک‌های جنگی پیشرفته.

توسعه هنر و معماری تلفیق هنر ایرانی و یونانی، ساخت کاخ‌ها و معابد.

گسترش روابط دیپلماتیک برقراری روابط با چین، هند و امپراتوری روم.

دستاوردها

تاسیس نظام حکومتی فئودالی ایجاد ساختار حکومتی متشکل از شاه شاهان و شاهان محلی.

برقراری نظام اقتصادی پیشرفته ضرب سکه، کنترل جاده ابریشم و توسعه تجارت بین‌المللی.

ایجاد ارتش قدرتمند تشکیل سواره‌نظام سنگین‌اسلحه و تاکتیک‌های جنگی پیشرفته.

توسعه هنر و معماری تلفیق هنر ایرانی و یونانی، ساخت کاخ‌ها و معابد.

گسترش روابط دیپلماتیک برقراری روابط با چین، هند و امپراتوری روم.

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

تحولات اجتماعی

تشکیل مجلس مهستان ایجاد نهاد قدرتمند متشکل از بزرگان و اشراف برای تصمیم‌گیری‌های مهم حکومتی.

ظهور طبقه جدید تجار شکل‌گیری طبقه بازرگانان ثروتمند در نتیجه رونق تجارت بین‌المللی.

گسترش شهرنشینی توسعه شهرهای بزرگ و ایجاد مراکز تجاری و فرهنگی جدید.

تکامل نظام آموزشی تأسیس مدارس و مراکز آموزشی برای تربیت دبیران و مقامات حکومتی.

رواداری مذهبی همزیستی پیروان ادیان مختلف و حمایت حکومت از تنوع مذهبی.

تحولات اجتماعی

تشکیل مجلس مهستان ایجاد نهاد قدرتمند متشکل از بزرگان و اشراف برای تصمیم‌گیری‌های مهم حکومتی.

ظهور طبقه جدید تجار شکل‌گیری طبقه بازرگانان ثروتمند در نتیجه رونق تجارت بین‌المللی.

گسترش شهرنشینی توسعه شهرهای بزرگ و ایجاد مراکز تجاری و فرهنگی جدید.

تکامل نظام آموزشی تأسیس مدارس و مراکز آموزشی برای تربیت دبیران و مقامات حکومتی.

رواداری مذهبی همزیستی پیروان ادیان مختلف و حمایت حکومت از تنوع مذهبی.

دستاوردهای فرهنگی

توسعه خط و زبان پارتی گسترش ادبیات و کتابت به زبان پارتی.

شکل‌گیری مکتب هنری خاص ایجاد سبک هنری ویژه با تلفیق عناصر شرقی و غربی.

گسترش موسیقی و نقالی پرورش هنرمندان گوسان و حفظ داستان‌های حماسی.

معماری ویژه ابداع طاق و گنبد و تأثیر بر معماری ساسانی و اسلامی.

صنایع دستی توسعه فلزکاری، نساجی و جواهرسازی.

دستاوردهای فرهنگی

توسعه خط و زبان پارتی گسترش ادبیات و کتابت به زبان پارتی.

شکل‌گیری مکتب هنری خاص ایجاد سبک هنری ویژه با تلفیق عناصر شرقی و غربی.

گسترش موسیقی و نقالی پرورش هنرمندان گوسان و حفظ داستان‌های حماسی.

معماری ویژه ابداع طاق و گنبد و تأثیر بر معماری ساسانی و اسلامی.

صنایع دستی توسعه فلزکاری، نساجی و جواهرسازی.

رویدادهای مهم نظامی

نبرد حران (۵۳ پیش از میلاد) شکست سنگین کراسوس و ارتش روم.

جنگ‌های مارک آنتونی (۳۶ پیش از میلاد) شکست سردار مشهور رومی در ارمنستان.

نبرد نصیبین (۲۱۷ میلادی) آخرین پیروزی بزرگ اشکانیان بر رومیان.

نبرد هرات (۱۲۸ پیش از میلاد) پیروزی بر سکاها و تثبیت مرزهای شرقی.

نبرد هرمزدگان (۲۲۴ میلادی) شکست نهایی از اردشیر بابکان و پایان حکومت اشکانی.

رویدادهای مهم نظامی

نبرد حران (۵۳ پیش از میلاد) شکست سنگین کراسوس و ارتش روم.

جنگ‌های مارک آنتونی (۳۶ پیش از میلاد) شکست سردار مشهور رومی در ارمنستان.

نبرد نصیبین (۲۱۷ میلادی) آخرین پیروزی بزرگ اشکانیان بر رومیان.

نبرد هرات (۱۲۸ پیش از میلاد) پیروزی بر سکاها و تثبیت مرزهای شرقی.

نبرد هرمزدگان (۲۲۴ میلادی) شکست نهایی از اردشیر بابکان و پایان حکومت اشکانی.

میراث ماندگار

تثبیت نظام شاهنشاهی الگوی حکومتی که تا پایان دوره ساسانی ادامه یافت.

میراث نظامی تاکتیک‌های جنگی و سازماندهی ارتش که الهام‌بخش حکومت‌های بعدی شد.

میراث فرهنگی و هنری تلفیق هنر شرقی و غربی که در دوره‌های بعد ادامه یافت.

سنت‌های درباری آداب و تشریفات دربار که به دوره‌های بعد منتقل شد.

نظام اداری ساختار دیوانسالاری که اساس نظام اداری ایران در قرون بعد شد.

میراث ماندگار

تثبیت نظام شاهنشاهی الگوی حکومتی که تا پایان دوره ساسانی ادامه یافت.

میراث نظامی تاکتیک‌های جنگی و سازماندهی ارتش که الهام‌بخش حکومت‌های بعدی شد.

میراث فرهنگی و هنری تلفیق هنر شرقی و غربی که در دوره‌های بعد ادامه یافت.

سنت‌های درباری آداب و تشریفات دربار که به دوره‌های بعد منتقل شد.

نظام اداری ساختار دیوانسالاری که اساس نظام اداری ایران در قرون بعد شد.

تصاویر بازسازی شده شاهان وبسایت ایرانشهر, محمد رسولی پور

تصاویر بازسازی شده شاهان وبسایت ایرانشهر, محمد رسولی پور

موزه آثار دوره اشکانیان بازدید از مجموعه آثار مرتبط با این دوره, موزه هنر متروپولیتن

موزه آثار دوره اشکانیان بازدید از مجموعه آثار مرتبط با این دوره, موزه هنر متروپولیتن

کتاب های تاریخ اشکانی کتابخانه تاریخ ما

کتاب های تاریخ اشکانی کتابخانه تاریخ ما

مقالات مرتبط با تاریخ اشکانی پایگاه مجلات تخصصی نور

مقالات مرتبط با تاریخ اشکانی پایگاه مجلات تخصصی نور

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI GENERATED

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

ارتش

ارتش

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

AI

شخصیت‌های برجسته

شخصیت‌های برجسته

سردار نابغه اشکانی که در سن ۳۰ سالگی ارتش روم را در حران شکست داد.

بنیانگذار سلسله قاجار، متحدکننده ایران پس از دوره زندیه، سیاستمداری زیرک که تهران را به عنوان پایتخت برگزید و با فتح گرجستان و کرمان، حکومت مرکزی قدرتمندی را پایه‌گذاری کرد.

سردار نابغه اشکانی که در سن ۳۰ سالگی ارتش روم را در حران شکست داد.

شاهزاده اشکانی که سلسله اشکانی ارمنستان را بنیان نهاد.

بنیانگذار سلسله قاجار، متحدکننده ایران پس از دوره زندیه، سیاستمداری زیرک که تهران را به عنوان پایتخت برگزید و با فتح گرجستان و کرمان، حکومت مرکزی قدرتمندی را پایه‌گذاری کرد.

شاهزاده اشکانی که سلسله اشکانی ارمنستان را بنیان نهاد.

از بزرگترین خاندان‌های اشکانی و حاکم ولایات غربی.

بنیانگذار سلسله قاجار، متحدکننده ایران پس از دوره زندیه، سیاستمداری زیرک که تهران را به عنوان پایتخت برگزید و با فتح گرجستان و کرمان، حکومت مرکزی قدرتمندی را پایه‌گذاری کرد.

از بزرگترین خاندان‌های اشکانی و حاکم ولایات غربی.

آرتابان سوم

شاهی که اصلاحات گسترده‌ای در نظام اداری انجام داد.

بنیانگذار سلسله قاجار، متحدکننده ایران پس از دوره زندیه، سیاستمداری زیرک که تهران را به عنوان پایتخت برگزید و با فتح گرجستان و کرمان، حکومت مرکزی قدرتمندی را پایه‌گذاری کرد.

آرتابان سوم

شاهی که اصلاحات گسترده‌ای در نظام اداری انجام داد.

ونونس

شاهزاده‌ای که در روم تربیت شد و تلاش کرد فرهنگ رومی را وارد دربار کند.

ونونس

شاهزاده‌ای که در روم تربیت شد و تلاش کرد فرهنگ رومی را وارد دربار کند.

پی نوشت

پی نوشت

نام‌گذاری و هویت

عنوان "پارت" که در منابع غربی استفاده می‌شود، برگرفته از نام سرزمین پارت (پرثوه) است، در حالی که خود اشکانیان، حکومت خود را "شاهنشاهی" می‌نامیدند.

قبیله پَرنی که ارشک از آن برخاسته بود، شاخه‌ای از قوم داهه محسوب می‌شد و ریشه‌های سکایی-ایرانی داشت.

سیستم حکومتی

نظام ملوک‌الطوایفی اشکانیان، با وجود انتقادهای تاریخی، یکی از دلایل دوام طولانی این حکومت بود، زیرا انعطاف‌پذیری بیشتری در مدیریت سرزمین‌های گسترده ایجاد می‌کرد.

مجلس مهستان، علاوه بر نقش مشورتی، در انتخاب پادشاه نیز نقش داشت و می‌توانست در شرایط خاص شاه را عزل کند.

ارتش و جنگاوری

سواره‌نظام سنگین‌اسلحه اشکانی (کاتافراکت) الهام‌بخش ارتش‌های بعدی از جمله ساسانیان و روم شرقی شد.

تاکتیک معروف "شلیک پارتی" (تیراندازی به عقب در حال فرار) که به نام پارت‌ها ثبت شده، در واقع میراث سکاها بود که توسط اشکانیان به کمال رسید.

میراث فرهنگی

بر خلاف تصور رایج، زبان پهلوی اشکانی (پارتی) با پهلوی ساسانی متفاوت بود و هر کدام گویش‌های مستقلی از زبان‌های ایرانی میانه محسوب می‌شدند.

هنر اشکانی که گاه "سبک آزاد" نامیده می‌شود، با شکستن قواعد خشک هنر هخامنشی و هلنی، پایه‌گذار سبک جدیدی در هنر شرق شد.

روابط با همسایگان

روابط اشکانیان با چین از طریق جاده ابریشم، فراتر از تجارت بود و شامل تبادلات فرهنگی گسترده‌ای می‌شد که تأثیر آن در هنر بودایی شرق آسیا مشهود است.

برخلاف روایت منابع رومی، اشکانیان در بیشتر درگیری‌ها با روم، موضع تدافعی داشتند و عمدتاً در پی حفظ مرزهای غربی خود بودند.

سقوط

ضعف حکومت اشکانی در اواخر دوره، بیشتر ناشی از اختلافات داخلی و رقابت خاندان‌های بزرگ بود تا فشار خارجی.

اردشیر بابکان، بنیانگذار سلسله ساسانی، از تجربه و ساختار اداری اشکانیان در تأسیس حکومت جدید بهره برد و بسیاری از نهادهای اشکانی را حفظ کرد.

تصحیحات تاریخی

تاریخ دقیق تأسیس شاهنشاهی اشکانی مورد اختلاف مورخان است و برخی منابع آن را بین ۲۴۸ تا ۲۴۷ پیش از میلاد ذکر می‌کنند.

برخی از تاریخ‌های ذکر شده برای پادشاهان اشکانی، بر اساس سکه‌ها و کتیبه‌ها، ممکن است نیاز به بازنگری داشته باشند.

نام‌گذاری و هویت

عنوان "پارت" که در منابع غربی استفاده می‌شود، برگرفته از نام سرزمین پارت (پرثوه) است، در حالی که خود اشکانیان، حکومت خود را "شاهنشاهی" می‌نامیدند.

قبیله پَرنی که ارشک از آن برخاسته بود، شاخه‌ای از قوم داهه محسوب می‌شد و ریشه‌های سکایی-ایرانی داشت.

سیستم حکومتی

نظام ملوک‌الطوایفی اشکانیان، با وجود انتقادهای تاریخی، یکی از دلایل دوام طولانی این حکومت بود، زیرا انعطاف‌پذیری بیشتری در مدیریت سرزمین‌های گسترده ایجاد می‌کرد.

مجلس مهستان، علاوه بر نقش مشورتی، در انتخاب پادشاه نیز نقش داشت و می‌توانست در شرایط خاص شاه را عزل کند.

ارتش و جنگاوری

سواره‌نظام سنگین‌اسلحه اشکانی (کاتافراکت) الهام‌بخش ارتش‌های بعدی از جمله ساسانیان و روم شرقی شد.

تاکتیک معروف "شلیک پارتی" (تیراندازی به عقب در حال فرار) که به نام پارت‌ها ثبت شده، در واقع میراث سکاها بود که توسط اشکانیان به کمال رسید.

میراث فرهنگی

بر خلاف تصور رایج، زبان پهلوی اشکانی (پارتی) با پهلوی ساسانی متفاوت بود و هر کدام گویش‌های مستقلی از زبان‌های ایرانی میانه محسوب می‌شدند.

هنر اشکانی که گاه "سبک آزاد" نامیده می‌شود، با شکستن قواعد خشک هنر هخامنشی و هلنی، پایه‌گذار سبک جدیدی در هنر شرق شد.

روابط با همسایگان

روابط اشکانیان با چین از طریق جاده ابریشم، فراتر از تجارت بود و شامل تبادلات فرهنگی گسترده‌ای می‌شد که تأثیر آن در هنر بودایی شرق آسیا مشهود است.

برخلاف روایت منابع رومی، اشکانیان در بیشتر درگیری‌ها با روم، موضع تدافعی داشتند و عمدتاً در پی حفظ مرزهای غربی خود بودند.

سقوط

ضعف حکومت اشکانی در اواخر دوره، بیشتر ناشی از اختلافات داخلی و رقابت خاندان‌های بزرگ بود تا فشار خارجی.

اردشیر بابکان، بنیانگذار سلسله ساسانی، از تجربه و ساختار اداری اشکانیان در تأسیس حکومت جدید بهره برد و بسیاری از نهادهای اشکانی را حفظ کرد.

تصحیحات تاریخی

تاریخ دقیق تأسیس شاهنشاهی اشکانی مورد اختلاف مورخان است و برخی منابع آن را بین ۲۴۸ تا ۲۴۷ پیش از میلاد ذکر می‌کنند.

برخی از تاریخ‌های ذکر شده برای پادشاهان اشکانی، بر اساس سکه‌ها و کتیبه‌ها، ممکن است نیاز به بازنگری داشته باشند.

تماس با ما

هدف ما ارائه دقیق‌ترین و جامع‌ترین اطلاعات درباره این سلسله است. اگر اطلاعاتی برای اصلاح یا تکمیل این صفحه دارید، یا پیشنهاد و انتقادی برای بهبود آن دارید، خوشحال می‌شویم آن را با ما در میان بگذارید.

تماس با ما

هدف ما ارائه دقیق‌ترین و جامع‌ترین اطلاعات درباره این سلسله است. اگر اطلاعاتی برای اصلاح یا تکمیل این صفحه دارید، یا پیشنهاد و انتقادی برای بهبود آن دارید، خوشحال می‌شویم آن را با ما در میان بگذارید.

اشکانیان